Wat is Neurofeedback en hoe kan het helpen bij ADD / ADHD?
De kracht van je brein
Je hebt vast wel eens gehoord van de term neurofeedback als behandeling voor ADD / ADHD en aanverwante diagnoses. Het is een behandelmethode die al jaren wordt toegepast maar in Nederland pas sinds 15 jaar meer bekendheid kreeg. Wat is neurofeedback nou eigenlijk? Hoe kan het je concentratie verbeteren en wat gebeurd er in je hersenen tijdens deze behandeling?
Laten we eerst even kort ingaan op onze hersenen. Er wordt al jarenlang onderzoek gedaan naar de werking van het menselijk brein. We weten al heel veel, maar nog lang niet alles. Door de jaren heen zijn wetenschappers erachter gekomen dat onze hersenen plastisch zijn. Dit betekent dat het in staat is zich continue aan te passen en veranderbaar is. Voorheen werd altijd gedacht dat de hersenen na de pubertijd niet meer konden veranderen, maar het tegendeel bleek waar. Je brein ontwikkelt zich gedurende je hele leven door waarbij continue nieuwe neurale netwerken worden aangelegd. Wanneer deze neurologische verbindingen veel gebruikt worden vergroten ze, maar worden ze minder gebruikt dan verdwijnen ze juist langzaam. Dit sterk aanpasbare vermogen van ons brein om doorlopend nieuwe neurologische netwerken aan te maken wordt neuroplasticiteit genoemd.
In onderstaande video legt neuropsycholoog Margriet Sitskoorn het begrip neuroplasticiteit nog eens duidelijk uit en krijg je direct wat tips om je brein in goeie conditie te houden. Geen tijd voor de video? Lees dan gewoon verder.
De mogelijkheden van het aanpassend vermogen van de hersenen
Dit lerend vermogen van onze hersenen blijkt op diverse manieren uitkomst te bieden. Dankzij deze wetenschap konden er allemaal nieuwe behandelmethoden komen. Zo wordt het gebruikt bij de behandeling van ADD / ADHD dmv neurofeedback waar ik zo verder op in zal gaan. Ook wordt bij NLP (Neuro Linguïstisch Programmeren) gebruik gemaakt van deze plasticiteit van het brein. Hierbij worden nieuwe neurologische verbindingen getraind om bijvoorbeeld trauma’s te verwerken of negatieve en onbehulpzame gedragspatronen, die je tegen zitten in je leven, om te buigen naar positieve gedragspatronen.
Maar het biedt ook uitkomst als een deel van een neurologisch netwerk beschadigd raakt zoals bij hersenletsel het geval is. Het blijkt dat onze hersenen in zo’n geval prima in staat zijn om nieuwe neurologische verbindingen aan te leggen om de functies over te nemen van de delen die beschadigd zijn. Voor een praktijk voorbeeld hiervan kan je de inpspirerende video hieronder bekijken. Geen tijd voor? Scroll dan gewoon verder om direct door te gaan Neurofeedback.
Voorbeeld van de kracht van neuroplasticiteit in de praktijk
Wil je wat meer inzicht krijgen in de mogelijkheden van de hersenen om zich aan te passen? kijk dan eens onderstaande inspirerende video. Hierin wordt een meisje gevolgd waarbij de helft van haar hersenen werden verwijderd. Het klinkt wat luguber, maar het toont haarfijn aan hoe krachtig onze hersenen dankzij neuroplasticiteit in staat zijn, nieuwe neurologische verbindingen aan te maken. De andere hersenhelft van dit meisje leerde namelijk de verloren neurologische netwerken geheel over te nemen. Hierdoor kon ze al vrij snel alles doen zoals iemand met beide hersenhelften kan.
> Meer inspirerende filmpjes over de kracht van onze hersenen vind je hier…
Wat is neurofeedback?
Oke, het is je nu duidelijker geworden hoe je hersenen in staat zijn nieuwe neurologisiche verbindingen aan te maken. Maar wat heeft dit dan te maken met neurofeedback? En hoe kunnen we er voordeel uit halen mbt typische klachten zoals concentratieproblemen die we veelal bij ADD en ADHD zien?
Zoals eerder aangegeven zijn onze hersenen ons hele leven plastisch en leerbaar. Neurofeedback maakt hier slim gebruik van. Tijdens een neurofeedback sessie wordt je brein namelijk geleerd om bepaalde neurologische verbindingen te activeren of juist te deactiveren om zo klachten te verminderen of helemaal te verhelpen. Dit wordt gedaan door sturing te geven aan onze hersengolven om zo de snelheid, waarin de hersenen bij een bepaalde activiteit of taak werken, positief te veranderen. Als het ware zijn we het brein dan aan het trainen en maken we nieuwe neurologische verbindingen aan om de gewenste hersenactiviteit te vertonen.
Deze hersengolven meten we aan de hand van hun frequentie en worden uitgedrukt in Hertz. Dat staat voor het aantal trillingen per seconde. De hersengolven in het menselijk brein zijn ingedeeld in 5 frequentiespectrums. Dit zijn Delta, Theta, Alpha, Beta en Gamma golven. Hierbij zijn Delta de traagste hersengolven, die voor komen tijdens je slaap of zeer diepe meditatie, en Gamma de snelste, die juist aanwezig zijn bij zeer hoge alertheid. Het gaat nu iets te ver om hier dieper op in te gaan. Mocht je er meer over willen lezen dan kun je hier terecht voor uitgebreide informatie over de diverse hersengolven en bij welke activiteiten ze aanwezig zijn. Het klinkt nu misschien allemaal nog wat ingewikkeld maar het zal je straks echt duidelijker worden.
Neurofeedback bij ADD / ADHD en concentratieproblemen
Neurofeedback wordt veel toegepast bij aandacht- en concentratieproblemen zoals we die zien bij ADD en ADHD. Bij een groot gedeelte van de mensen met deze klachten zie je dat het voorste deel van de hersenen, de prefontale cortex, een laag activatieniveau heeft. Dit houdt in dat er tov mensen zonder deze klachten, gemiddeld genomen minder snelle hersengolven aanwezig zijn. De overmatige hoeveelheid van trage hersengolven in dat gedeelte van de hersenen zorgen op hun beurt voor klachten op het gebied van de concentratie, gedrag en planning. Met neurofeedback wordt dan geprobeerd de hersenactiviteit in dat specifieke deel van de hersenen te verhogen.
In het geval van ADD en ADHD problematiek merken mensen vaak, naast de verbetering van de aandacht en concentratie, dat ze meer rust in het hoofd ervaren, minder vergeetachtig zijn, beter slapen en hun gedrag beter aan kunnen sturen.
Hoe werkt een neurofeedback sessie
Tijdens een neurofeedback sessie krijg je een aantal sensoren op je hoofd die de hersengolven meten in een bepaald gebied van je hersenen. Je kijkt vervolgens naar beeld of geluid. Als de sensoren waarnemen dat je concentratie verminderd valt het beeld of geluid direct weg. Maar als je je concentratie vasthoud, en je dus de juiste hersengolven produceert, komt het beeld of geluid direct terug. Hierdoor leert je brein dat het de concentratie moet vasthouden om het beeld te blijven zien. Dit is als het ware een terugkoppeling (feedback) naar je brein (de neuronen) waarbij het direct wordt beloond wanneer het de juiste hersengolven produceert. Je brein leert op deze manier om langzamer, of in het geval van concentratieproblemen, juist op een sneller activatieniveau te komen. Het brein leert daarmee te switchen tussen de verschillende hersenactiviteiten en zal neurologische netwerken versterken die nodig zijn bij een bepaalde taak.
Naarmate de sessies vorderen zal het brein steeds meer doorkrijgen dat het de gewenste nieuwe hersenactiviteit moet behouden om niet terug te vallen in de klachten die zich altijd voordeden. Zo kan er een sterk leerproces ontstaan waarbij in het dagelijks leven de nieuwe neurologische verbindingen worden aangesproken en de juiste hersengolven worden geproduceerd.
Hieronder zie je een video van hoe zo’n neurofeedbacksessie er in de praktijk aan toe gaat en wat het kan opleveren.
Bij welke klachten wordt neurofeedback ingezet?
Diverse klachten die mensen ervaren blijken gepaard te gaan met een afwijkende hersenactiviteit tov mensen die deze klachten niet ervaren. Hierdoor kan neurofeedback breed worden toegepast. Bij angst en paniek blijken bijvoorbeeld veel snelle hersengolven en bij een depressie, vaak linksvoor in de hersenen juist meer trage hersengolven, ten opzichte van de rechterkant aanwezig te zijn. Ook bij burn-out, stress, autisme en diverse andere klachten kan neurofeedback behandeling soms uitkomst bieden.
Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de werking van neurofeedback bij diverse klachten. Zo is er onlangs door de universiteit van Utrecht een onderzoek gedaan naar de effecten van Neurofeedback bij kinderen met ADHD. Daar komt uit naar voren dat neurofeedback op lange termijn goede effecten heeft [1]. Neurofeedback wordt daarmee als goed alternatief voor medicatie beschouwd. In principe doen medicatie en neurofeedback namelijk hetzelfde: het brein wat sneller laten werken. Echter is het voordeel van neurofeedback dat het je brein echt iets leert en het daarmee een duurzaam effect heeft.
Verschillende neurofeedback methoden
Neurofeedback is geen vastomlijnde behandelmethode en er worden tegenwoordig dan ook verschillende vormen aangeboden. Zo heb je de klassieke vorm van neurofeedback waarbij er op specifieke frequenties en locaties op je brein wordt getraind. Bij deze vorm wordt er vooraf door een gecertificeerde psycholoog en neurofeedback therapeut een EEG (QEEG) gemaakt. Op basis van het QEEG wordt er vervolgens een individueel behandelplan opgesteld. Er zijn ook behandelvormen waarbij er vooraf geen EEG wordt afgenomen en er op basis van klachtbeschrijving wordt getraind. Een andere methode is Zengar, hierbij wordt gebruik gemaakt van een computergestuurd systeem die op verschillende frequenties tegelijk traint. Deze laatste methode kent wel minder wetenschappelijke onderbouwing.
Waar kan je terecht voor neurofeedback?
Doordat Neurofeedback steeds meer bekendheid krijgt komen er ook steeds meer neurofeedback praktijken bij. Mocht je neurofeedback overwegen laat je dan goed informeren over welke type neurofeedback er uitgevoerd wordt en bepaal daarin wat het beste bij jou past. Kwaliteitsregistraties van de praktijk geven inzicht in welk type neurofeedback het betreft en welke achtergrond de behandelaar heeft. Voor kwaliteitsregistraties kan je terecht op de site van het Nederlands Instituut van Psychologen. Een belangrijke kwaliteitsregistratie is die van de BCIA.
Als je meer wilt weten over neurofeedback dan kun je ook eens kijken op de website van BrainNetwork. Op deze site kan je veel informatie vinden over de Neurofeedback methode op basis van een QEEG en vind je informatie bij welke klachten het kan helpen.
Heb jij al ervaringen met neurofeedback als behandeling voor ADD / ADHD? Of misschien wel voor depressiviteit, burn-out, autisme of juist heel iets anders? Ik ben heel benieuwd wat het jou gebracht heeft. Laat hieronder in de comments zeker van je horen. Natuurlijk kun je ook reageren als je nog met vragen zit of iets anders wilt melden.
Bronnen
Wil je reageren op dit artikel? Scroll even door naar beneden…
